Vì sao chất lượng dạy tiếng Anh Tiểu học chưa cao? 

Chất lượng dạy tiếng Anh tiểu học có thể quyết định khả năng sử dụng ngôn ngữ của trẻ trong tương lai. Tuy nhiên, tình trạng học sinh bước vào cấp 2 nhưng vẫn chưa giao tiếp được cơ bản hoặc phát âm sai vẫn còn tồn tại. Để đạt được hiệu quả tốt nhất, nhiều yếu tố cần được xem xét và cải thiện. Vậy đâu là 5 yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng dạy tiếng Anh tại các trường tiểu học? Mời thầy cô cùng FLYER tìm hiểu những yếu tố này và cách nâng cao hiệu quả dạy học tiếng Anh cho trẻ ngay trong bài viết dưới đây.

1. Thực trạng chất lượng dạy tiếng Anh tiểu học tại Việt Nam

Thực trạng cho thấy, chất lượng dạy tiếng Anh tiểu học tại Việt Nam vẫn còn nhiều bất cập, các biện pháp cải tiến chưa đạt kỳ vọng. 

Mặc dù học sinh tiểu học bắt đầu học tiếng Anh từ lớp 3 theo Chương trình GDPT 2018, nhiều em lên lớp 6 vẫn chưa giao tiếp được cơ bản hoặc nghe hiểu được.

• Chỉ số thông thạo tiếng Anh toàn cầu của Việt Nam năm 2024 chỉ đạt 489 điểm, xếp hạng 63/ 116, thuộc nhóm thấp, thậm chí giảm 5 bậc so với năm 2023 (đạt 505 điểm). Kết quả này phản ánh phần nào tích lũy giáo dục tiếng Anh từ bậc tiểu học là chưa hiệu quả.
• Phần lớn học sinh từ lớp 2 – lớp 5 chỉ đạt trình độ A1 (mới bắt đầu) ở kỹ năng nghe hiểu. Tỷ lệ đạt A2 còn thấp.
• Nhiều giáo viên dạy tiếng Anh tiểu học tốt nghiệp sư phạm với phương pháp dạy dành cho cấp trung học, dẫn đến các lớp học tiếng Anh rập khuôn.

Một số giải pháp như tập huấn giáo viên theo khung CEFR, đẩy mạnh công nghệ hay hợp tác với giáo viên quốc tế đã được triển khai nhưng chưa đồng bộ.

2. 5 yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng dạy tiếng Anh tiểu học

Sau đây là 5 yếu tố then chốt ảnh hưởng đến chất lượng dạy tiếng Anh tiểu học và một số giải pháp đề xuất:

2.1. Năng lực chuyên môn của giáo viên chưa phù hợp

Thiếu kỹ năng dạy tiếng Anh cho trẻ nhỏ, phát âm không chuẩn, dịch từng từ sang tiếng Việt, dạy học thụ động,… đều là biểu hiện của năng lực chuyên môn hạn chế. Phần lớn giáo viên dạy tiếng Anh tiểu học có chứng chỉ, bằng cấp dành cho… học sinh trung học trở lên. Do đó, đối mặt với học sinh tiểu học khiến thầy cô lúng túng, dẫn đến giảm chất lượng dạy học tiếng Anh tổng thể.

Ngoài ra, các lớp học hiện đại đang làm rõ vai trò của giáo viên trong quản lý lớp học. Nếu thầy cô không chủ động học hỏi kỹ năng mới, chất lượng dạy – học tiếng Anh cục bộ sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng và để lại hậu quả sau này.

Giải pháp trước mắt: 

• Nhà trường, trung tâm tổ chức định kỳ các khóa bồi dưỡng để nâng cao kỹ năng giảng dạy tiếng Anh cho trẻ em (TEYL) hoặc thầy cô chủ động tìm hiểu.
• Tham khảo các kỹ thuật giáo dục tiến bộ từ British Council như: storytelling (kể chuyện), project-based learning (học qua dự án), học qua trò chơi,… và ứng dụng linh hoạt.
• Ứng dụng công nghệ vào lớp học triệt để: sử dụng video, hình ảnh, nền tảng quản lý học tập, tài liệu giảng dạy quốc tế…

Mẹo quản lý lớp học cho giáo viên:

Xem thêm: Kiểm soát thời gian trong giảng dạy: 7 tips xóa “cháy giáo án”

2.2. Phương pháp giảng dạy chưa phù hợp với tâm lý lứa tuổi

Lớp học tiếng Anh sẽ trở nên nhàm chán nếu giáo viên thiết kế các hoạt động dạy – học “lệch pha” với tâm lý lứa tuổi. Từ đó làm giảm động lực học tập và ảnh hưởng đến chất lượng dạy tiếng Anh tiểu học cục bộ.

Ví dụ: 

Giáo viên thiếu kỹ năng thường dạy tiếng Anh cho học sinh tiểu học theo mô típ: 1. Định nghĩa “Present Simple tense” (Thì hiện tại đơn) -> 2. Công thức -> 3. Làm bài tập

Dạy tiếng Anh cho người lớn và trẻ em có gì khác biệt?

Theo British Council, trẻ tiếp thu ngôn ngữ hiệu quả hơn 34% khi được học qua trò chơi, vận động và giao tiếp chủ động. Do đó, lối dạy “thầy giảng – trò chép” dễ khiến trẻ chán học và giảm khả năng tiếp thu.

Thực tế, nhiều trung tâm tiếng Anh tư nhân đã thành công trong việc hiểu và áp dụng đặc điểm tâm lý của học sinh tiểu học vào chương trình. Họ sử dụng phương pháp học qua trò chơi, kể chuyện, vận động, tạo môi trường học tập sinh động và thú vị. Mặt khác, việc áp dụng những phương pháp này còn hạn chế trong trường công lập. Nhiều giáo viên chủ yếu dạy ngữ pháp và từ vựng, thiếu sự tương tác và hoạt động thực hành, hoàn toàn đi ngược lại với mối quan tâm của trẻ tiểu học.

Giải pháp trước mắt cho thầy cô:

• Ưu tiên ứng dụng phương pháp TPR, sử dụng bài hát, câu chuyện hoặc hoạt động đóng vai, diễn kịch.
• Thiết kế các hoạt động nhóm và trò chơi có tính tương tác cao.
• Ứng dụng chiến thuật lớp học đảo ngược: học lý thuyết tại nhà – thực hành tại lớp.

Xem thêm: Gợi ý 10+ trò chơi dạy tiếng Anh giúp khuấy động không khí lớp học tốt nhất

2.3. Cơ sở vật chất và học liệu giảng dạy còn hạn chế

Dù không yêu cầu thiết bị quá hiện đại nhưng dạy – học tiếng Anh vẫn cần trang thiết bị tối thiểu để nâng cao khả năng tiếp thu. Hiện vẫn còn nhiều cơ sở dạy học thiếu thiết bị hoặc chưa có tài liệu phù hợp với lứa tuổi (như flashcard, sách tranh, tài liệu đa phương tiện).

Chênh lệch kinh tế giữa các vùng miền cũng ảnh hưởng đến chất lượng dạy tiếng Anh tiểu học ở Việt Nam. Phần lớn học sinh vùng cao thiếu tài liệu bổ trợ như từ điển, sách tham khảo và trang thiết bị học tiếng Anh tại nhà.

Ví dụ:

• 2022, trường Tiểu học Văn Nho (Bá Thước) không có phòng học ngoại ngữ, thiếu nhiều trang thiết bị (theo Văn hóa & Đời sống).
• 2022, tại huyện miền núi Nam Đông, học sinh thiếu nhiều trang thiết bị gây ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy và tiếp thu của thầy trò (theo Giáo dục và Thời đại).

Giải pháp trước mắt cho thầy cô:

• Khai thác các nguồn tài liệu giảng dạy miễn phí từ các tổ chức uy tín như British Council, Cambridge hoặc các phần mềm học tiếng Anh dành cho trẻ em (Lingokids, Monkey Junior, Phòng thi ảo FLYER, FLYER School).
• Kêu gọi quyên góp từ các mạnh thường quân thông qua các kênh truyền thông như Tiktok, Facebook hoặc thông qua bên thứ ba (Sức mạnh 2000, Báo Tuổi Trẻ, EduRun).
• Tự làm học liệu: flashcard, thẻ tranh, quay video, chụp ảnh,…
• Tận dụng môi trường và đồ vật có sẵn thay vì phụ thuộc vào thiết bị.

2.4. Môi trường học tập thiếu tính tương tác, thực hành

Trẻ được học tiếng Anh trên lớp nhưng không sử dụng thường xuyên sẽ dễ quên kiến thức, không có phản xạ trả lời được ngay cả câu hỏi đơn giản.

Như đã đề cập trước đó, lối dạy học truyền thống trong nhà trường như “học để thi”, “thầy giảng – trò chép”, thiếu tính cá nhân hóa, học từ vựng – ngữ pháp rồi mới thực hành,… đều tạo ra môi trường học tập thiếu hoạt động thực hành và giao tiếp chủ động. 

Ví dụ:

• Học online qua video ghi hình sẵn, không được gọi tên hay trả lời câu hỏi tại chỗ.
• Giáo viên nói, học sinh chỉ nghe và ghi chép.

Giải pháp đề xuất trước mắt:

• Xây dựng các “English corner” trong lớp học như: góc trò chơi, góc từ vựng, góc kể chuyện,…
• Tổ chức English day, câu lạc bộ tiếng Anh, hoạt động ngoại khóa bằng tiếng Anh
• Kết nối với các giáo viên bản xứ, du học sinh hoặc tình nguyện viên nói tiếng Anh tham dự lớp học

Phương pháp tạo dựng môi trường tương tác khi dạy tiếng Anh tham khảo từ British Council:

2.5. Sự phối hợp giữa nhà trường và phụ huynh chưa hiệu quả

Chất lượng dạy học tiếng Anh tiểu học không chỉ phụ thuộc vào phía nhà trường mà còn cần sự hợp tác của phụ huynh. Giáo dục tại nhà giúp san sẻ gánh nặng với giáo viên, đồng thời là đòn bẩy thúc đẩy và duy trì động lực học tập của con em ngoài môi trường lớp học.

Các báo cáo của UNICEF đã nhấn mạnh tầm quan trọng của phụ huynh trong việc giáo dục nói chung, trong đó bao gồm cả môn tiếng Anh. Tuy nhiên, nhiều phụ huynh Việt Nam chưa chú trọng tương tác tiếng Anh với con tại nhà và “phó mặc” hoàn toàn cho giáo viên bộ môn hoặc giáo viên dạy thêm. Sự thiếu hụt này khiến các em ngày càng khó cải thiện kỹ năng giao tiếp và nghe hiểu. Ngoài ra, áp lực học thêm và quá nhiều bài tập cũng dần hình thành nỗi sợ vô hình trong mắt học sinh. 

Giải pháp đề xuất tạm thời:

• Nhà trường tổ chức các buổi hướng dẫn phụ huynh để hỗ trợ con em tại nhà bằng phương pháp học qua trò chơi hoặc trò chuyện ngay cả khi ba mẹ không giỏi tiếng Anh.
• Khuyến khích cha mẹ cùng con xem video tiếng Anh, đọc sách truyện song ngữ và cùng nhau chơi trò chơi.
• Giáo viên cung cấp playlist học tiếng Anh tại nhà theo chủ đề để phụ huynh dễ dàng nắm bắt.
• Giúp ba mẹ hiểu về vai trò “cộng sự”, đồng hành cùng con trong hành trình học tập.
• Hướng dẫn con luyện nói tiếng Anh cùng AI FLYER Bingo trong lúc ba mẹ vắng mặt. “Trợ lý ảo” này sẽ trò chuyện cùng trẻ dưới dạng một cuộc hội thoại thông thường với các chủ đề quen thuộc, giúp trẻ sửa lỗi phát âm chuẩn đến từng âm vị và rèn luyện phản xạ ngôn ngữ một cách tự nhiên. 

Ứng dụng FLYER AI Bingo trong thực tế:

Gợi ý 100+ mẫu câu giao tiếp tiếng Anh cùng con 

3. Phương pháp nâng cao chất lượng dạy tiếng Anh tiểu học: Đột phá từ lớp học

Thực trạng giảng dạy tiếng Anh tiểu học còn nhiều bất cập, đòi hỏi tâm thế chủ động và nhu cầu đổi mới từ toàn thể đội ngũ giáo viên. Giáo viên là người trực tiếp dẫn dắt học sinh và hiện thực hóa các mục tiêu đề ra. Do vậy, việc thay đổi tư duy và phương pháp giảng dạy là yếu tố tiên quyết để nâng cao chất lượng giáo dục.

Sau đây là những phương pháp nâng cao chất lượng dạy học tiếng Anh, giúp thầy cô tạo ra sự đột phá ngay trong lớp học.

3.1. Hiểu rõ tâm lý học sinh 

Trẻ tiểu học rất dễ bị phân tâm và khó thu hút vào bài học, do vậy các hoạt động trong lớp cần ngắn gọn (5 – 10 phút) nhưng đủ thú vị để duy trì sự chú ý và động lực học tập. 

Việc sáng tạo các hoạt động dạy ngữ pháp thách thức hơn nhiều so với dạy từ vựng. Trong trường hợp đó, thầy cô có thể áp dụng các bước sau:

• Cho học sinh quan sát tranh kèm câu ngữ pháp để học sinh đoán ngữ nghĩa, bối cảnh.
• Thầy cô đọc mẫu và đề nghị học sinh lặp lại theo mình
• Cho học sinh luyện đọc theo cặp, trong lúc đó thầy cô cần di chuyển xung quanh để hỗ trợ các nhóm nếu cần.
• Giải thích câu theo từng thành phần, thầy cô có thể sử dụng tiếng mẹ đẻ nếu cần.
• Đặt câu hỏi kiểm tra độ tiếp thu của học sinh, có thể sử dụng tiếng Anh xen lẫn tiếng Việt trong trường hợp học sinh không nghe kịp.

Gợi ý dạy ngữ pháp trong tiết học 45 phút:

Xem thêm: Dạy học tích hợp 4 kỹ năng trong 1 bài học tiếng Anh: 2 hoạt động giúp giảm áp lực chuẩn bị cho thầy cô

3.2. Giảng dạy qua trải nghiệm

Theo nhiều nghiên cứu, khả năng nhận thức và nhớ lại của học sinh tiểu học thường tốt hơn qua các trải nghiệm và hoạt động tương tác. Một số hoạt động dễ ứng dụng thầy cô có thể tham khảo như:

Lớp học thông qua trò chơi: Nghe – đoán từ – vẽ tranh:

Xem thêm: Học dễ, nhớ lâu từ vựng A1 Movers với chùm hoạt động online từ Cambridge

3.3. Áp dụng công nghệ sáng tạo

Thầy cô không nên bỏ qua “trợ thủ” đắc lực là công nghệ trong giảng dạy tiếng Anh. Một số ứng dụng hữu ích bao gồm:

Bên cạnh đó, giáo viên có thể khai thác phòng thi ảo FLYER – nền tảng học tiếng Anh và mô phỏng bài thi Cambridge cực kỳ sinh động, gần gũi và phù hợp với học sinh tiểu học. Với nền tảng này, giáo viên có thể:

• Tổ chức kiểm tra đánh giá định kỳ theo tiêu chuẩn quốc tế
• Theo dõi tiến độ từng kỹ năng của học sinh (nghe, đọc, viết)
• Nhận báo cáo kết quả trực quan, sinh động, dễ dàng chia sẻ với phụ huynh

Đặc biệt, FLYER không chỉ giúp thầy cô tiết kiệm thời gian chấm bài mà còn “hô biến” một kỳ thi trở nên nhẹ nhàng và thú vị như thể đang… chơi game.

Giao diện nhiều màu sắc của phòng thi ảo FLYER:

3.4. Dạy ngữ âm và ngữ điệu chuẩn quốc tế

Phát âm là nền tảng đầu tiên của học tiếng Anh, do đó cần được dạy chuẩn ngay từ đầu để tránh tạo thói quen phát âm sai cho trẻ sau này. 

Thầy cô nên ưu tiên những tài liệu bản ngữ uy tín để làm tư liệu giảng dạy, đó có có thể là bài hát, phim ảnh hoặc sách nói. Thầy cô cũng có thể sáng tạo thơ, bài hát của riêng mình để làm tư liệu giảng dạy “bí mật”.

Bài hát nhớ từ vựng tiếng Anh:

Giáo viên cũng có thể ứng dụng phương pháp Phonics – “tách âm – đọc – lặp lại” bằng cách đọc từng thanh âm rồi mới ghép lại thành từ hoàn chỉnh. Thầy cô hướng dẫn học sinh đọc theo từng bước, sau đó phản hồi và sửa lỗi ngay tức thì cho đến khi các em đọc chuẩn. Cách này giúp học sinh không chỉ biết cách đọc đúng mà còn hiểu vì sao từ lại được đánh vần như vậy. 

Ví dụ:

Với từ boy /bɔɪ/

• Đọc từng thanh âm: /b/, /ɔ/, /ɪ/
• Đọc từ hoàn chỉnh: /bɔɪ/
• Học sinh lặp lại

Cách dạy về Phonics cho học sinh tiểu học chuẩn:

Việc học tiếng Anh qua âm thanh giúp học sinh phát triển kỹ năng nghe – nói một cách tự nhiên và tự tin hơn khi giao tiếp.

4. Câu hỏi thường gặp về chất lượng dạy học tiếng Anh

Xem thêm: Tự dạy tiếng Anh cho trẻ tại nhà với 4 hoạt động vừa học – vừa chơi thú vị và hiệu quả

Thầy và trò nói gì về FLYER School?

Kết luận

Tóm lại, chất lượng dạy tiếng Anh tiểu học đã và đang là mối quan tâm hàng đầu của giáo dục. Để đảm bảo học sinh sử dụng được tiếng Anh hàng ngày và sẵn sàng hội nhập, mỗi giáo viên cần hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng và chủ động tìm giải pháp phù hợp, cá nhân hóa. Kiến thức và sự sáng tạo của thầy cô chính là con tàu vững chắc giúp học sinh chinh phục tiếng Anh và vươn xa trong cuộc sống. FLYER chúc thầy cô luôn vững tin.

>>> Xem thêm:

• 10 phương pháp dạy học với lớp học mà các bạn kỹ năng chưa đồng đều
• 3 Phương pháp tăng động lực học cho học sinh học tập hiệu quả hơn mỗi ngày
• 7 cuốn sách “gối đầu giường” về hoạt động ngữ pháp dành cho giáo viên