8 kỹ thuật giải thích nghĩa của từ vựng giúp học sinh hiểu nhanh, nhớ lâu và sử dụng hiệu quả

Trong quá trình dạy tiếng Anh, việc giúp học sinh hiểu nghĩa từ vựng không chỉ là truyền đạt thông tin mà còn đòi hỏi sự khéo léo và sáng tạo của thầy cô. Làm thế nào để học sinh hiểu nhanh, nhớ lâu và vận dụng từ vựng vào thực tế một cách hiệu quả? Dưới đây là 8 kỹ thuật giải thích nghĩa của từ vựng đơn giản, dễ áp dụng mà mang đến kết quả vượt mong đợi.

1. 8 kỹ thuật giải thích nghĩa của từ vựng

1.1. Dùng tranh ảnh và vật mẫu minh hoạ

Dùng tranh ảnh và vật mẫu minh hoạ là một phương pháp hiệu quả trong việc dạy ngoại ngữ cho học sinh nhỏ tuổi. Các nghiên cứu cho thấy rằng trẻ em tiếp thu kiến thức tốt hơn qua hình ảnh trực quan và các đồ vật thực tế. 

Theo Thuyết học tập đa phương tiện (Cognitive Theory of Multimedia Learning) của nhà tâm lý học Richard E. Mayer vào năm 1990, việc trình bày thông tin qua các phương tiện đa dạng, đặc biệt là kết hợp giữa âm thanh và hình ảnh, giúp con người gia tăng khả năng hiểu và ghi nhớ, từ đó học hỏi một cách hiệu quả hơn.

Các học liệu trực quan như tranh ảnh và vật mẫu không chỉ thu hút sự chú ý của học sinh, mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc ghi nhớ lâu dài. Nhờ đó, học sinh có thể dễ dàng liên kết hình ảnh với nghĩa của từ vựng.

Ví dụ:

Khi dạy từ “apple”, thay vì chỉ đơn thuần nói về từ này, giáo viên có thể sử dụng một bức tranh minh họa hoặc thậm chí một quả táo thật để học sinh có thể nhìn thấy và chạm vào. 

1.2. Kể chuyện hoặc tạo tình huống

Lồng ghép từ vựng vào các câu chuyện hoặc tình huống cụ thể là phương pháp hiệu quả, giúp học sinh hiểu nghĩa của từ trong ngữ cảnh thực tế. 

Ví dụ:

Khi dạy từ “carrot”, giáo viên có thể kể một câu chuyện đơn giản, dí dỏm về chú thỏ đi tìm cà rốt. 

Những câu chuyện truyền thống, như truyện cổ tích, là tài liệu tuyệt vời mà thầy cô có thể dùng để giúp trẻ học từ mới một cách dễ dàng và thú vị. Bởi lẽ, nhiều câu chuyện cổ tích đã quen thuộc với các em trong cuộc sống hàng ngày (được ba mẹ kể ở nhà hay được học ở lớp). Khi trẻ đã nắm rõ nội dung câu chuyện, việc đoán từ và ghi nhớ từ vựng trở nên dễ dàng hơn, vì các em có thể đặt từ vào một bối cảnh quen thuộc.

Ngoài ra, các hoạt động như đóng vai hoặc tái hiện bối cảnh trong truyện cũng cho phép trẻ hiểu được các khái niệm trừu tượng, chẳng hạn như cảm xúc của nhân vật. Những hoạt động này không chỉ giúp trẻ học từ vựng mà còn hỗ trợ các em tìm từ ngữ phù hợp để diễn tả cảm xúc của mình.

Xem thêm: Storytelling là gì? Ứng dụng phương pháp kể chuyện vào lớp học

1.3. Chơi trò chơi từ vựng 

Để tạo hứng thú và nâng cao hiệu quả học tập trong lớp, các trò chơi từ vựng là lựa chọn lý tưởng mà thầy cô không thể bỏ qua. Những trò chơi này không chỉ giúp học sinh học từ vựng một cách tích cực mà còn tạo không khí thoải mái trong lớp học. 

Ví dụ:

Các trò chơi Bingo, Hangman, hoặc Memory Cards là những hoạt động phổ biến giúp học sinh ghi nhớ từ vựng dễ dàng hơn.

Xem thêm: 10 trò chơi dạy tiếng Anh giúp khuấy động không khí lớp họ

Bên cạnh các trò chơi truyền thống trong lớp, học sinh còn có thể học từ vựng thông qua các ứng dụng trò chơi tiếng Anh trên điện thoại hoặc máy tính ngay tại lớp. Các ứng dụng như Hot Seat, Pictionary, Simon Says,… hay các website như FLYER, Kahoot.it, baamboozle.com không chỉ cung cấp nhiều trò chơi thú vị mà còn tích hợp tính năng mô phỏng các kỳ thi Cambridge, cung cấp nhiều bài luyện tập, giúp học sinh vừa ôn luyện kiến thức vừa phát triển kỹ năng làm bài thi tiếng Anh một cách tự nhiên và hiệu quả.

1.4. Lặp lại nhiều lần

Theo nghiên cứu của nhà Ngôn ngữ học Paul Nation (2001), việc gặp một từ mới trong các văn bản đọc, nghe, nói hoặc viết và nhìn thấy từ đó trong nhiều ngữ cảnh khác nhau sẽ giúp bạn học từ đó hiệu quả hơn. 

Theo ông, để học sinh có thể sử dụng thành thạo một từ vựng, các em cần được tiếp xúc với từ đó khoảng 10 đến 16 lần trong nhiều ngữ cảnh. Việc lặp lại từ vựng trong các tình huống đa dạng giúp học sinh củng cố khả năng ghi nhớ và ứng dụng từ vựng một cách linh hoạt trong giao tiếp hàng ngày.

Ví dụ:

khi dạy từ “dog”, giáo viên có thể đưa ra nhiều câu sử dụng từ này trong các ngữ cảnh khác nhau, chẳng hạn:

• “I see a dog.” – Tôi thấy một con chó.
• “The dog is running.” – Một con chó đang chạy. 
• “Do you like dogs?” – Bạn có thích chó không?

1.5. Dùng bài hát và vần điệu 

Trong cuốn sách The Role of Music in Second Language Acquisition, nhà tâm lý học và giáo dục Carlos Medina (1993) đã chỉ ra rằng âm nhạc không chỉ tạo ra một môi trường học tập vui vẻ, hứng thú mà còn kích thích các bộ phận khác nhau của não bộ, từ đó giúp tăng cường khả năng ghi nhớ và vận dụng từ vựng trong các ngữ cảnh thực tế.

Một trong những lý do khiến học sinh nhớ lời bài hát một cách dễ dàng là nhờ vào vần điệu và nhịp điệu. Dù có thể khó khăn trong việc ghi nhớ từ vựng qua văn bản hay thơ, nhưng chỉ sau vài lần nghe một bài hát, học sinh thường có thể nhớ ngay các lời trong bài. 

Áp dụng điều này vào việc dạy từ vựng tiếng Anh, giáo viên có thể giúp học sinh ghi nhớ từ mới một cách dễ dàng và lâu dài khi kết hợp với những bài hát yêu thích, quen thuộc của các em.

Ví dụ:

Để dạy từ vựng về các ngày trong tuần, giáo viên có thể sử dụng bài hát “The Days of the Week Song”. Bài hát với giai điệu vui tươi và nhịp điệu dễ nhớ giúp học sinh dễ dàng thuộc tên các ngày trong tuần, như “Monday, Tuesday, Wednesday,…” . 

Xem thêm: 25 bài hát tiếng Anh cho bé từ 3-10 tuổi vừa học vừa vui

1.6. Dùng hành động và cử chỉ 

Kỹ thuật Total Physical Response (TPR) (tạm dịch: phản ứng toàn thân), do nhà giáo dục James Asher phát triển vào năm 1969, là một phương pháp dạy từ vựng rất phổ biến, đặc biệt đối với học sinh nhỏ tuổi. 

Bằng cách liên kết từ vựng với các động tác hoặc cử chỉ cụ thể, TPR không chỉ tăng cường khả năng ghi nhớ từ vựng nhờ sự tham gia trực tiếp của cơ thể, mà còn làm cho việc học trở nên sinh động và thú vị hơn.

Theo nghiên cứu của Asher, trẻ em học tốt hơn khi chúng được tham gia vào các hoạt động thể chất trong quá trình học. Điều này giúp kích thích não bộ và tạo ra một kết nối mạnh mẽ giữa từ vựng và hành động, từ đó giúp học sinh nhớ lâu và dễ dàng sử dụng từ trong các tình huống thực tế.

Ví dụ:

Khi dạy từ “jump” (nhảy), thay vì chỉ nói từ này, giáo viên sẽ nhảy lên và nói “Jump!” yêu cầu học sinh làm theo. Khi học sinh thực hiện hành động nhảy cùng với từ vựng, các em vừa học được nghĩa của từ, vừa được tăng cường khả năng ghi nhớ từ nhờ vào sự kết hợp giữa hành động và ngữ nghĩa.

1.7. Khuyến khích trẻ mô tả sự vật 

Theo Catherine Snow, nhà nghiên cứu ngôn ngữ học và giáo dục tại Đại học Harvard, việc khuyến khích trẻ mô tả sự vật là một phương pháp rất hiệu quả để trẻ học từ mới, đồng thời phát triển khả năng tư duy và giao tiếp. 

Kỹ thuật này thúc đẩy trẻ sử dụng ngôn ngữ để miêu tả chi tiết các đặc điểm của sự vật, từ đó nâng cao khả năng nhận thức và sử dụng ngôn ngữ một cách linh hoạt.

Ví dụ:

Khi muốn dạy trẻ từ vựng về các con vật, giáo viên có thể hỏi trẻ câu như “What does a cat look like?” (Con mèo trông như thế nào?) và gợi ý trả lời bằng cách sử dụng các từ miêu tả, chẳng hạn như “It has soft fur and a long tail.” (Nó có bộ lông mềm và đuôi dài).

Ngoài ra, giáo viên có thể khuyến khích trẻ mô tả các đồ vật trong lớp hoặc khung cảnh xung quanh bằng cách cung cấp một vài gợi ý về tính từ, từ đồng nghĩa hoặc các cụm từ miêu tả khác nhau. Điều này giúp trẻ hiểu sâu hơn về từ vựng và làm cho bài mô tả trở nên sinh động hơn.

Ví dụ:

Giáo viên đưa ra từ “apple” và hướng dẫn học sinh mô tả quả táo với các tính từ như “red” (đỏ), “round” (tròn), “shiny” (sáng bóng). 

1.8. Sử dụng định nghĩa đơn giản 

Trong cuốn How to Teach Vocabulary (2002), nhà giáo dục nổi tiếng trong lĩnh vực giảng dạy tiếng Anh Scott Thornbury đã nhấn mạnh rằng, việc sử dụng định nghĩa phù hợp với lứa tuổi của học sinh sẽ giúp tăng cường hiệu quả tiếp thu, đồng thời giúp trẻ dễ dàng tiếp cận với những từ ngữ phức tạp trong quá trình học.

Ví dụ:

Khi dạy từ “doctor (bác sĩ), thay vì đưa ra một định nghĩa quá phức tạp, giáo viên có thể nói: “A doctor is someone who helps sick people” (Bác sĩ là người giúp đỡ những người bị ốm). Định nghĩa này dễ hiểu và phù hợp với sự hiểu biết của trẻ nhỏ, giúp các em dễ dàng nhớ được từ vựng và hiểu rõ chức năng của một bác sĩ.

Bên cạnh đó, cách giải nghĩa này cũng giúp trẻ dễ dàng hình dung được những hình ảnh cụ thể xoay quanh từ vựng, tạo tiền đề cho việc mở rộng vốn từ sau này.

2. Những sai lầm thường gặp khi giải thích nghĩa từ vựng

2.1. Giải thích quá phức tạp

Khi giải thích nghĩa từ vựng, việc sử dụng các thuật ngữ khó hiểu hoặc cấu trúc phức tạp có thể khiến trẻ khó tiếp thu. Thầy cô nên sử dụng cách giải thích đơn giản, dễ hiểu và gần gũi với trẻ. Mục tiêu là giúp trẻ hiểu nhanh chóng và dễ dàng thay vì làm trẻ cảm thấy bối rối.

2.2. Phụ thuộc quá nhiều vào dịch nghĩa

Dịch nghĩa từ tiếng Anh sang tiếng mẹ đẻ là một phương pháp đơn giản. Tuy nhiên nếu quá phụ thuộc vào cách này, các bạn nhỏ sẽ không thể tự suy nghĩ và không hình thành được phản xạ đối với tiếng Anh. Thay vào đó, thầy cô nên sử dụng các ví dụ minh họa, hình ảnh, hoặc tình huống thực tế để giải thích từ, giúp trẻ hiểu nghĩa từ một cách toàn diện và tự nhiên hơn.

2.3. Không cung cấp đủ ngữ cảnh

Từ vựng chỉ thực sự có ý nghĩa khi được đặt trong đúng ngữ cảnh. Nếu không cung cấp ngữ cảnh phù hợp, trẻ sẽ khó hiểu rõ nghĩa của từ trong các tình huống khác nhau. Việc sử dụng ví dụ cụ thể hoặc các câu chuyện sẽ giúp trẻ hình dung được cách sử dụng từ trong các tình huống thực tế và tăng khả năng ghi nhớ từ vựng lâu dài.

3. Những câu hỏi thường gặp về kỹ thuật giải thích nghĩa của từ vựng 

4. Tổng kết

Lựa chọn kỹ thuật giải thích nghĩa của từ vựng là một quá trình đòi hỏi sự sáng tạo và linh hoạt trong phương pháp giảng dạy của thầy cô. 8 kỹ thuật mà FLYER gợi ý không chỉ giúp học sinh hiểu từ vựng nhanh chóng, ghi nhớ lâu dài mà còn hỗ trợ các em vận dụng từ ngữ một cách tự nhiên, hiệu quả trong thực tế. Thầy cô hãy thử áp dụng ngay để mang đến những giờ học sinh động và đầy cảm hứng nhé!

Xem thêm >>>

• Top 10 trò chơi dạy từ vựng tiếng Anh tại nhà giúp bé học vui, nhớ lâu
• 8 xu hướng LMS trong năm 2025: Bước đột phá giáo dục?
• Dạy tiếng Anh cho trẻ 4 tuổi: 5 phương pháp giúp trẻ phát triển ngôn ngữ tự nhiên